Waarom verplicht ecologisch onderzoek bij verbouwproject jou geen geld kost.

Bij renovatie- of verbouwprojecten moet apart ecologisch onderzoek worden gedaan naar beschermde diersoorten. Dit voorkomt dat ze onnodig gewond raken of gedood worden. Maar moet je dan ook betalen voor een duur en tijdrovend ecologisch onderzoek? Het antwoord: normaal gesproken wel, maar een  soortenmanagementplan (SMP) voorkomt dat.  Maar, hoe werkt dit in de praktijk? 

Hoe werkt zo’n ecologisch onderzoek naar beschermde diersoorten?  

Willemien Trompert was Adviseur Klimaat, Energie, Duurzaamheid bij de omgevingsdienst Regio Utrecht. Voor gemeenten Bunnik en IJsselstein leidde zij de uitrol van het soortenmanagementplan (SMP). “Voor de gemeenten schakel ik een ecologisch bureau in. Zij gaan kijken welke beschermde soorten er in een gebied voorkomen en welke maatregelen nodig zijn om ze te beschermen.”  

“Het hele jaar door vinden er onderzoeken plaats. Maar de belangrijkste zijn die rond de kraamperiode, in de zomer. Kraamplekken zijn namelijk onmisbaar voor het voortbestaan van de populatie”, vertelt Willemien. “Dan fietsen ecologen door de wijk en kijken ze waar beschermde diersoorten zitten. Dat was in het begin wel even wennen. Ik heb wel eens bewoonster aan de telefoon gehad. Ze was ongerust, omdat er een man om haar gebouw bleef heen fietsen. Die stelde ik toen gerust door uit te leggen dat dit hoort bij het ecologisch onderzoek.” 

Is het onderzoek klaar? Dan worden er allerlei berekeningen en modellen gemaakt. “Die controleer ik en stuur ik naar de provincie”, vervolgt Willemien. “Die kent vervolgens een omgevingsvergunning toe. Dit is een vergunning van de provincie voor het hele stedelijke gebied van de hele gemeente. Daarin staat dat je als initiatiefnemer mag renoveren en verbouwen, maar alleen als je compensatiemaatregelen neemt. Dat betekent: als je een leefgebied van de huismus, gierzwaluw of vleermuis weghaalt, dan moet je er iets anders voor in de plek komen.”   

Een logeerkamer voor de huismus, gierzwaluw en vleermuis 

Ecoloog Ronald Jansen legt uit dat je een compensatiemaatregel in feite kunt zien als een vaste logeerkamer voor de dieren. “De meest zichtbare vorm van compensatie is een kastje aan de buitenkant van een gebouw. Bijvoorbeeld vleermuiskasten die aan gevels worden opgehangen. Of voorzieningen voor huismussen om nesten te bouwen, zoals in stenen of onder de dakpannen. Ook aan de binnenkant van een pand kunnen kastjes komen.” 

Er zit er ook een verschil tussen de kastjes per diersoort, vertelt Ronald. “Vleermuizen hebben kastjes met een opening aan de onderkant, zodat ze van onder naar boven kunnen kruipen. Voor vogels zoals huismussen is de opening aan de bovenkant, omdat zij van boven naar beneden kruipen. Dit ontwerp zorgt ervoor dat de kastjes langer blijven functioneren, omdat ze beter aansluiten bij de manier waarop de dieren zich bewegen.  

Voorkomen dat verduurzaming stil komt te liggen 

Wendy van Poppel is Programmamanager Biodiversiteit in Stad en Dorp bij de provincie Utrecht. Zij speelde een belangrijke rol bij de uitrol van SMP’s in de provincie Utrecht. Dat ging niet zonder slag of stoot. “Het opstellen van een SMP kost al snel 2 jaar. In die tijd mag je niet verbouwen of verduurzamen. In een tijd van energie-armoede en verduurzaming zou dat onwenselijk zijn, ook voor ons als provincie.”  

Om te voorkomen dat alle isolatieprojecten voor 2 jaar op slot gaan, bedacht Wendy samen met haar collega’s van de provincie Utrecht het pre-SMP. “Dit is een tijdelijke vergunning die geldt voor de duur van het onderzoek naar het SMP. In die vergunning staat dat gemeenten zorg dragen voor grote kraamverblijfplaatsen voor de beschermde dieren, zodat er uit voorzorg al compensatiemaatregelen genomen zijn. Daarnaast zijn initiatiefnemers verplicht om natuurvriendelijk te isoleren. Dit betekent onder andere dat er geen dieren meer aanwezig mogen zijn als er geïsoleerd gaat worden.”  

Inmiddels hebben alle gemeenten in de provincie Utrecht een SMP of een pre-SMP. Andere provincies volgen het voorbeeld, en het rijk heeft middelen beschikbaar gesteld om provincies en gemeenten hierbij financieel te helpen.