Unieke onderzoeksboring in De Bilt moet aantonen of regio Utrecht geschikt is voor aardwarmte 

In gemeente De Bilt zal komende tijd onderzoek worden gedaan naar aardwarmte. Gekeken wordt of industrie en woningen in de provincie Utrecht en aangrenzende gebieden deels kunnen worden voorzien van aardwarmte. Wat betekent deze onderzoeksboring naar aardwarmte in De Bilt voor de warmtevraag in dit gebied? En, hoe vind je eigenlijk een geschikte boorlocatie voor onderzoek?  

In kaart brengen van de ondergrond 

Met een onderzoeksboring worden gegevens verzameld over de aardlagen onder de grond. Het moet aantonen of er warm water in de ondergrond aanwezig is en of dit geschikt is voor aardwarmte. De boring in De Bilt maakt deel uit van het landelijke SCAN-programma dat wordt uitgevoerd door Energie Beheer Nederland (EBN) in samenwerking met TNO. SCAN onderzoekt met subsidie van ministerie van Klimaat en Groene Groei of de ondergrond in Nederland geschikt is voor aardwarmte. 

Onderzoeksboringen worden uitgevoerd op locaties waar nog weinig gegevens beschikbaar zijn. Dat is een landelijk vraagstuk. Eerdere olie- en gaswinning heeft al veel informatie opgeleverd in het noorden en zuidwesten van Nederland, maar er blijven witte vlekken op de kaart. Dit geldt voor de hele provincie Utrecht. Maar ook aangrenzende gebieden zoals delen van Noord-Holland, Flevoland en Gelderland. 

Mogelijke oplossing voor warmtevraag in de regio 

De onderzoeksboring moet aantonen of de provincie Utrecht en aangrenzende gebieden geschikt zijn voor het winnen van aardwarmte. Hoewel deze boring zelf geen warmte gaat produceren, kan het de basis leggen voor winning daarvan in de toekomst. Aardwarmte kan namelijk een alternatief vormen voor aardgas voor woningen en bedrijven. Eén locatie kan tot wel 10.000 woningen van warmte voorzien. Daarmee draagt het bij aan de energietransitie.   

Wethouder Krischan Hagedoorn benadrukt waarom dit project juist voor gemeente De Bilt zo belangrijk is. “We willen steeds meer groene energie opwekken, maar kunnen op het moment niet alle energie altijd op het elektriciteitsnet kwijt. We mogen nu alleen nog zonne- en windenergie opwekken. Daarom is elke alternatieve vorm van energieopwekking er een om serieus te nemen.”  

Hij vervolgt: “Daarnaast zetten we nu de eerste stappen om van het aardgas af te komen. Daarvoor kijken we nu vooral naar de restwarmte van onze waterzuivering. Ondanks dat we niet weten of dit gebied ook echt een bron wordt voor aardwarmte, vind ik het een belangrijk project. Vooral omdat we hiermee een bijdrage kunnen leveren aan de energietransitie in de regio. Het voelt voor mij echt als zoeken naar goud, want hoe mooi zou het zijn als we met deze onderzoeksboring helpen om een productielocatie te realiseren, in De Bilt of in de buurt?”   

Een geschikte locatie vind je niet zomaar  

Een boorlocatie vinden is een complexe ruimtelijke puzzel. Los van dat je rekening moet houden met de warmtevraag in de regio, spelen ook omgevingsaspecten een rol. Han de Rijk is bodemspecialist bij de omgevingsdienst regio Utrecht en geeft de gemeente advies over dit milieu-aspect. “Omdat een booronderzoek een milieubelastende activiteit is, laat je altijd een onderzoek uitvoeren naar de kwaliteit van de bodem. Na beëindiging van de werkzaamheden controleer je of de bodemkwaliteit hetzelfde is.” 

Volgens Han spelen ook andere omgevingsaspecten een rol: “De locatie moet buiten ecologisch gevoelige gebieden liggen. Daarmee bescherm je het leefgebied van planten en dieren. Verder is het niet mogelijk om te boren in gebieden rond een drinkwaterwinning. Dit om drinkwaterbronnen te beschermen. Ook is de afstand van woningen een aandachtspunt om licht-, trilling- geluidshinder te beperken. Ook houd je in je advies rekening met mogelijke calamiteiten.”   

Zoeken naar aardlagen met de juiste eigenschappen

Naast de warmtevraag en de omgevingsfactoren, speelt ook de mate waarin aardlagen geschikt zijn voor aardwarmte een rol in de keuze van de locatie. Marten ter Borgh, geoloog bij EBN, legt uit: “Voorafgaand aan de onderzoeksboring, hebben we seismisch onderzoek gedaan. Dat is een soort MRI-scan van de ondergrond in de regio. Daarmee kunnen we zien of er aardlagen zijn waaruit we mogelijk aardwarmte kunnen halen. De onderzoeksboring is een vervolg op dit seismisch onderzoek.”  

De onderzoeksboring naar aardwarmte in De Bilt moet de eigenschappen van de aardlagen zichtbaar maken. Marten: “Specifiek kijken we of de lagen voldoende doorlatend zijn om er warm water uit op te kunnen pompen. Ook onderzoeken we de temperatuur en de samenstelling van het water. In de praktijk kijken we meestal rond de 2 kilometer diep. Daar is de temperatuur iets warmer dan 70 graden. Dit is voldoende voor sommige lichte industrieën en woonwijken.”  

Volgens Marten kan het zo zijn dat het onderzoek aantoont dat een kansrijke laag niet geschikt is voor aardwarmte. “Aardlagen verschuiven continue door de eeuwen heen. Als een laag een tijd lang heel diep heeft gelegen, worden de korrels harder op elkaar gedrukt.  Dit zorgt ervoor dat die laag niet voldoende water kan doorlaten en dan is deze dus niet geschikt voor de winning van aardwarmte.” 

Toch is er een goede kans dat de ondergrond wel geschikt is voor aardwarmte. Marten vervolgt: “We weten dat gemeente De Bilt en omgeving zo’n 260 miljoen jaar geleden woestijn- en duinstructuren waren. De kans dat die doorlatend zijn, is groter dan aardlagen van bijvoorbeeld klei. Maar om dit zeker te weten, doen we dus een onderzoeksboring.” 

Ervaar geluidsoverlast? Neem dan contact op met EBN via https://scanaardwarmte.nl/contact/